คำราชศัพท์หมวดเครื่องแต่งกาย

คำราชศัพท์หมวดเครื่องแต่งกาย

สนับเพลา = กางเกง

ถุงพระบาท = ถุงเท้า

ถุงพระหัตถ์ = ถุงมือ

ซับพระองค์ = ผ้าเช็ดตัว

ซับพระพักตร์ = ผ้าเช็ดหน้า

ภูษาทรง = ผ้านุ่ง

ผ้าพันพระศอ = ผ้าพันคอ

พระภูษาโสร่ง = ผ้าโสร่ง

ฉลองพระบาท = รองเท้า

ฉลองพระองค์ = เสื้อชั้นนอก

คำราชาศัพท์หมวดเครื่องประดับ

คำราชาศัพท์

หมวดเครื่องประดับ

ราชาศัพท์                                                        ความหมาย


พระจุฑามณี                                                  ปิ่นประดับเพชร

พระอุณหิส                                                             กรอบหน้า

พระมหามงกุฎ                                         หมายถึงพระมหาพิชัยมงกุฎในเครื่อง-เบญจราชกกุธภัณฑ์

พระกุณฑล                                                                ต่างหู

ตุ้มพระกรรณ                                                                ต่างหู

พระกรรเจียก                                                               จอนหู

เกยูร                                                              สร้อยอ่อน, ทองต้นแขน

สร้อยพระศอ                                                              สร้อยคอ

พระมหาสังวาล                                             สร้อยตัว, สร้อยยาวสวมสะพายแล่ง

ทองพระกร, พระกำไล, พระวลัย                                        กำไล

พาหุรัด                                                                       กำไลต้นแขน

สร้อยข้อพระหัตถ์, พระวลัย                                            สร้อยข้อมือ

พระกำไลหยก                                                                      กำไลหยก

กำไลข้อพระบาท, ทองพระบาท                                          กำไลข้อเท้า
พระธำมรงค์                                                                             แหวน

รัดพระองค์                                                                              เข็มขัด

พระปั้นเหน่ง                                                                          หัวเข็มขัด

คำราชาศัพท์หมวดอากัปกิริยา

คำราชาศัพท์

หมวดอากัปกิริยา

ทาเครื่องหอม = ทรงพระสำอาง

ทักทายปราศรัย = พระราชปฏิสันถาร

ถาม = พระราชปุจฉา

ดู = ทอดพระเนตร

ให้ = พระราชทาน

อยากได้ = ต้องพระราชประสงค์

ไปเที่ยว = เสด็จประพาส

จดหมาย = พระราชหัตถเลขา

ไหว้ = ถวายบังคม

แต่งตัว = ทรงเครื่อง

อาบน้ำ = สรงน้ำ

มีครรภ์ = ทรงพระครรภ์

หัวเราะ = ทรงพระสรวล

 ตัดสิน = พระบรมราชวินิจฉัย

คำราชาศัพท์หมวดราชตระกูล

คำราชาศัพท์

หมวดราชตระกูล

ปู่, ตา = พระอัยกา

ย่า, ยาย = พระอัยยิกา, พระอัยกี

                                                           ลุง (ฝ่ายพ่อ) = พระปิตุลา

                                                                    ป้า = พระปิตุจฉ

                                                                  พ่อ = พระชนก พระบิดา

                                                                แม่ = พระชนนี, พระมารดา

                                                                       พี่ชาย = พระเชษฐา

                                                                     พี่สาว = พระเชษฐภคินี

                                                                      ลูกสะใภ้ = พระสุณิสา

                                                                      น้องชาย = พระอนุชา

                                                                  พ่อผัว, พ่อตา = พระสัสสุระ

                                                                             ผัว = พระสวามี

                                                                พี่เขย, น้องเขย = พระเทวัน

                                                                     ลูกเขย = พระชามาดา

คำราชาศัพท์หมวดเครื่องใช้ทั่วไป

คำราชาศัพท์

หมวดเครื่องใช้ทั่วไป

ราชาศัพท์                                                                                        ความหมาย 

 โต๊ะทรงพระอักษร                                                                         โต๊ะเขียนหนังสือ


โต๊ะข้างพระที่                                                                          โต๊ะเล็กข้างเตียงนอน


พระแท่น                                                                                             เตียง ที่นั่ง


พระแท่นบรรทม                                                                                  เตียงนอน


พระราชบรรจถรณ์                                                                             ที่นอน


ตั่ง                                                                                                 ที่นั่งไม่มีพนัก


พระสุจหนี่                                                                         ผ้าที่ปูลาดไว้สำหรับประทับ หรือตั้งพระเก้าอี้


พระยี่ภู่                                                                                            นวมที่ปูลาดไว้


ลาดพระที่                                                                                     ผ้าปูที่นอน


พระราชอาสน์, พระเก้าอี้                                                           ที่สำหรับนั่ง เก้าอี้


พระโธรน พระราชอาสน์อย่างฝรั่ง                                            เก้าอี้พนักสูง


พระที่นั่ง                                                                                     ที่นั่ง


พระที่นั่งเจียม พรมเจียม                                                          พรมขนสัตว์


พระที่นั่งเก้าอี้,                                                                 เก้าอี้ประทับ เก้าอี้นั่ง


เทียนท้ายพระที่นั่ง, เทียนท้ายที่นั่ง                               ที่บูชาอย่างสังเขปใช้คู่กับผ้าทรงกราบจัดไว้

                                                                                       สำหรับตามเสด็จ มีเทียน 2 เล่ม

ธูป 1 กระถาง                                                                 ผ้าทรงกราบ และพุ่ม


เงินท้ายพระที่นั่ง, เงินท้ายที่นั่ง พระราชทรัพย์ส่วนพระองค์            เป็นเงินที่มหาดเล็กจะเชิญไปสำหรับ

                                                                                                         ทรงใช้สอย


พระเขนย                                                                                                หมอนหนุน


พระเขนยข้าง                                                                                       หมอนข้าง


พระเขนยอิง, พระขนน                                                                          หมอนอิง


พระวิสูตร                                                                                            ม่าน มุ้ง


สายสูตร                                                                          เชือกหุ้มผ้าขาวสำหรับทรงถือในการหล่อ

                                                                                  พระพุทธรูปหรือยกช่อฟ้า เป็นต้น


พระสูตร                                                                                มุ้ง


พระอู่, พระอังรึง                                                                     เปล


พระแว่นสูรยกานต์                                                แว่นรวมแสงอาทิตย์ สำหรับจุดไฟ


พระฉาย                                                                             กระจกส่อง


คันฉ่อง กระจกมีคันถือ                                               แว่นโลหะขัดเงามีด้ามใช้เป็นกระจกส่องหน้า


พระสาง                                                                                   หวี


พระสางเสนียด                                                                          หวีเสนียด


พระสางวงเดือน                                                                                หวีวงเดือน


เครื่องพระสุคนธ์                                                             เครื่องหอม เช่น น้ำอบ น้ำหอม น้ำปรุง

                                                                                            แป้งผัดหน้า แป้งกระแจะ ฯลฯ


เครื่องพระสำอาง                                                            เครื่องประทินผิว เครื่องสำอาง


อ่างสรง                                                                               อ่างอาบน้ำ


อ่างชำระพระหัตถ์                                                                              อ่างล้างมือ
                

ที่สรงพระพักตร์, ถาดสรงพระพักตร์,                                               อ่างล้างหน้า


ราวผ้าซับพระพักตร์                                                                                  ราวพาดผ้า


พานพระศรี, พานพระขันหมาก,                                            พานหมา


หีบพระศรี, หีบหมากเสวย                                                    หีบหมาก


กระเป๋าทรง                                                                           กระเป๋าถือ


พระล่วม                                                                        กระเป๋าหมากบุหรี่


พระศรี                                                                     หมาก


พระโอสถประจุ, พระโอสถปัด                                     ยาถ่าย, ยาระบาย


พระโอสถเส้น                                                        ยาเส้นสำหรับสูบ


พระรัตนกรัณฑ์                                                   ตลับประดับเพชร


ตลับพระมณฑปเล็ก                                                      ตลับยอดมณฑป


น้ำจัณฑ์                                                                          เหล้า


ฉลองพระเนตร                                                             แว่นตา


พระพัชนี                                                                      พัด


แคะพระกรรณ                                                        ไม้แคะหู


แคะพระทนต์                                                               ไม้จิ้มฟัน
                                     
ฉลองพระหัตถ์, ฉลองได, นารายณ์หัตถ์                      ไม้เกาหลัง


พระแสง                                                               ศัสตราวุธ


พระแสงปืน                                                                ปืน


พระแสงดาบ                                                                ดาบ


พระแสงกระบี่                                                                      กระบี่


พระแสงหอก                                                                หอก


พระแสงง้าว                                                       ง้าว


พระแสงของ้าว                                         อาวุธที่มีทั้งขอ และง้าว ใช้เวลาทำสงครามยุทธหัตถี


พระแสงทวน                                                         ทวน


พระแสงเขน                                                         เขน


พระแสงกั่นหยั่น                                                กั่นหยั่น


พระแสงกริช                                                     กริช


พระแสงเกาทัณฑ์                                            เกาทัณฑ์


พระแสงดาบคาบค่าย                                 ดาบมีชื่อดังนั้น


พระกล้องสลัด                                                     กล้องที่ใส่อาวุธซัด


พระแสงกระสุน                                                      กระสุน


พระแสงกรรบิด                                                     มีดโกน


พระแสงปนาค, พระแสงกรรไกร                                     กรรไกร


พระแสงกัสสะ                                                                  แหนบถอนหนวด


ธารพระกร                                                                     ไม้เท้า, ไม้วา, ไม้วัด


พระราชลัญจกร                                                           ตราแผ่นดินสำหรับใช้ประทับ


พระตรา                                                                        ตราส่วนพระองค์ของพระราชวงศ์

ดวงตรา                                                                               เครื่องราชอิสริยาภรณ์


พระกลด                                                                   ร่มด้ามยาว สำหรับประดับพระเกียรติยศ

คำราชาศัพท์หมวดสัตว์และเบ็ดเตล็ด

คำราชาศัพท์

หมวดสัตว์และเบ็ดเตล็ด

 

ราชาศัพท์                                                                  คำสามัญ


กระบือ                                                                 ควาย


กล้วยสั้น                                                              กล้วยกุ


กล้วยเปลือกบาง, กล้วยกะ                                   กล้วยไข่


ขนมดอกเหล็ก, ขนมทราย                                   ขนมขี้หนู


ขนมสอดไส้                                                    ขนมใส่ไส้


ข้าวเสวย                                                 ข้าว หรือเรียกว่า พระกระยา


โค                                                                           วัว


เครื่องเคียง                                                      เครื่องจิ้ม เครื่องเนม


เครื่องคาว, เครื่องต้นคาว                                 ของคาว, อาหารคาว


เครื่องหวาน, เครื่องต้นหวาน                                ของหวาน, อาหารหวาน


เครื่องว่าง ของว่าง,                                                     อาหารว่าง


เครื่องเสวย, เครื่องต้น,                                     พระกระยาหาร ของกิน


จิตรจูล, จิตรจุล                                                           เต่า


เจ็ดประการ                                                          เจ็ดอย่าง

ช้างนรการ                                            ช้างสีดอ (ช้างพลายมีงาสั้น)


ชัลลุกะ, ชัลลุกา                                                          ปลิง



ดอกขจร                                                                ดอกสลิด


ดอกซ่อนกลิ่น                                                 ดอกซ่อนชู้


ดอกถันวิฬาร์                                                   ดอกนมแมว


ดอกทอดยอด                                                   ดอกผักบุ้ง

ดอกมณฑาขาว                                                  ดอกยี่หุบ

ดอกสามหาว                                                     ดอกผักตบ

ดอกเหล็ก                                                        ดอกขี้เหล็ก

ตกลูก                                                    ออกลูก (สำหรับสัตว์)

ต้นจะเกรง                                                 ต้นเหงือกปลาหมอ

ต้นปาริฉัตร, ต้นปาริชาติ                            ต้นทองกวาว, ต้นทองหลาง

ต้นหนามรอบข้อ                                           ต้นพุงดอ

ต้นอเนกคุณ                                                   ต้นตำแย

ต้องพระราชอาญา                                       ต้องโทษ

เถาศีรษะวานร                                      เถาหัวลิง

เถากะพังโหม                                เถาตูดหมูตูดหมา

ถ่ายมูล                                   สัตว์ขี้ เช่น นกถ่ายมูล

ถั่วเพาะ                                                     ถั่วงอก

เถามุ้ย                                                  เถาหมามุ้ย

นางเก้ง                                                อีเก้ง

นางเลิ้ง                                                 อีเลิ้ง

นางเห็น                                           อีเห็น

บางชีโพ้น                                        บางชีหน

บางนางร้า                                        บางอีร้า

ปลาหาง                                           ปลาช่อน

ปลาใบไม้                                       ปลาสลิด

ปลายาว                                       ปลาไหล

ปลามัจฉะ                                     ปลาร้า

ปลาลิ้นสุนัข                                ปลาลิ้นหมา


ปลีกกล้วย                                       หัวปลี

ผล                                     ลูก (ใช้เรียกลูกไม้ทั้งปวง)

ผลมูลกา                                         ลูกขี้กา

ผลมูลละมั่ง                                      ลูกตะลิงปลิง

ผลนางนูน                                   ลูกอีนูน

ผลอุลิด                                  ลูกแตงโม

ผักสามหาว                                      ผักตบ

ผักทอดยอด                                     ผักบุ้ง

ผักรู้นอน                                     ผักกระเฉด

ผักไผ่, ผักไห่                                   ผักปลาบ

ผักนางริ้น                                          ผักอีริ้น

พระยอด                                 ฝี เช่น ประชวรพระยอด เจ็บเป็นฝี

พระกระยาเสวย, พระกระยา                        ข้าว

พระกระยาต้ม                                        ข้าวต้ม

พระกระยาตัง                                              ข้าวตัง

พระสุธารส น้ำดื่ม,                                     เครื่องดื่ม

ฟอง                                                 ไข่ เช่น ฟองไก่ ฟองจิ้งจก

ฟักเหลือง                                                    ฟักทอง

มุสิกะ                                                            หนู

มูล                                                             ขี้ของสัตว์

มูลดิน                                                         ขี้ดิน

มะเขือเผา                                               มะเขือกะหำแพะ

เยื่อเคย                                                       กะปิ

รากดิน                                                      ไส้เดือน

โรคกลาก                                                   ขี้กลาก

โรคเกลื้อน                                              ขี้เกลื้อน

โรคเรื้อน                                                  ขี้เรื้อน

ลั่นทม                                                        ดอกลั่นทม

ศิลา                                                              หิน

สุกร                                                              หมู

สุนัข                                                             หมา

เห็ดปลวก                                                เห็ดโคน

หอยนางรม                                            หอยอีรม

คำราชาศัพท์หมวดร่างกาย

คำราชาศัพท์

หมวดร่างกาย

ราชาศัพท์                                                                  ความหมาย

                 

                                พระเจ้า                                                              หัว ศีรษะ ของพระมหากษัตริย์

                                พระเศียร                                                                         หัว ศีรษะ

                                 พระสิรัฐิ, พระสีสกฏาหะ                                    กะโหลกศีรษะ กะโหลกพระเศียร

                                 เส้นพระเจ้า                                                         เส้นผมของพระมหากษัตริย์

                                 พระเกศา, พระเกศ, พระศก                                                  เส้นผม

                                 ไรพระเกศ, ไรพระเกศา, ไรพระศก                                        ไรผม

                                  ขมวดพระศก, ขมวดพระเกศา                                   ขมวดผมที่เป็นก้นหอย

                                  พระโมลี, พระเมาลี                                                           จุก หรือมวยผม

                                  พระจุไร                                                                              ไรจุก ไรผม

                                  พระจุฑามาศ                                                                มวยผม ท้ายทอย

                                  พระเวณิ                                                                           เปียผม ช้องผม

                                  พระนลาฏ                                                                              หน้าผาก

                                  พระขนง, พระภมู                                                                         คิ้ว

                                  พระอุณาโลม                                                                         ขนหว่างคิ้ว

                                  พระเนตร, พระนัยนะ, พระจักษุ                                                    ดวงตา

                                  พระเนตรดำ, ดวงพระเนตรดำ                                                       ตาดำ

                                   พระเนตรขาว, ดวงพระเนตรขาว                                                  ตาขาว

                                    พระกนีนิกา, พระเนตรดารา                                                         แก้วตา

                                    หนังพระเนตร, หลังพระเนตร                                  หนังตา เปลือกตา หรือหลังตา

                                    พระโลมจักษุ, ขนพระเนตร                                                           ขนตา

                                    ขอบพระเนตร                                                                                ขอบตา

                                  ม่านพระเนตร                                                                                   ม่านตา

                                  ต่อมพระเนตร ต่อมน้ำตา                                                               ท่อน้ำตา

                                  พระอัสสุธารา, พระอัสสุชล, น้ำพระเนตร                                             น้ำตา

                                  พระนาสิก, พระนาสา                                                                            จมูก

                                  สันพระนาสิก, สันพระนาสา                                                                สันจมูก

                                  ช่องพระนาสิก                                                                                   ช่องจมูก

                                  พระโลมนาสิก, ขนพระนาสิก                                                             ขนจมูก

                                  พระปราง                                                                                              แก้ม

                                  พระกำโบล, กระพุ้งพระปราง                                                           กระพุ้งแก้ม

                                 พระมัสสุ                                                                                             หนวด

                                  พระทาฐิกะ, พระทาฒิกะ                                                            เครา หนวดที่คาง

                                 พระโอษฐ์                                                                                      ปาก ริมฝีปาก

                                  พระตาลุ, เพดานพระโอษฐ์                                                             เพดานปาก

                                  พระทนต์                                                                                              ฟัน

                                  พระทันตมังสะ, พระทันตมังสา                                                            เหงือก

                                  ไรพระทนต์                                                                                          ไรฟัน

                                   พระทาฐะ, พระทาฒะ                                                                          เขี้ยว

                                   พระกราม                                                                                          ฟันกราม

                                   พระชิวหา                                                                                             ลิ้น

                                   ต้นพระชิวหา, มูลพระชิวหา                                                   ต้นลิ้น ลิ้นไก่ โคนลิ้น

                                    พระหนุ                                                                                              คาง

                                   ต้นพระหนุ ขากรรไกร                                                       ขากรรไตร หรือขาตะไกร

                                   พระกรรณ                                                                                        หู ใบหู

                                  พระพักตร์                                                                                           หน้า

                                  พระศอ                                                                                                คอ

                                 ลำพระศอ                                                                                         ลำคอ

                                 พระชัตตุ                                                                                              คอต่อ

                                 พระรากขวัญ                                                                                       ไหปลาร้า

                                 พระอังสา                                                                                             บ่า ไหล่

                                พระอังสกุฏ                                                                                       จะงอยบ่า

                               พระกัประ, พระกโบระ                                                                          ข้อศอก

                              พระกัจฉะ                                                                                               รักแร้

                              พระกัจฉโลมะ                                                                                       ขนรักแร้

                               พระหัตถ์                                                                                                  มือ

                             ข้อพระกร, ข้อพระหัตถ์                                                                             ข้อมือ

                             ฝ่าพระหัตถ์                                                                                            ฝ่ามือ

                             หลังพระหัตถ์                                                                                           หลังมือ

                             พระองคุลี, นิ้วพระหัตถ์                                                                             นิ้วมือ

                             พระอังคุฐ                                                                                             นิ้วหัวแม่มือ

                            พระดัชนี                                                                                                    นิ้วชี้

                            พระมัชฌิมา                                                                                              นิ้วกลาง

                            พระอนามิกา                                                                                            นิ้วนาง

                           พระกนิษฐา                                                                                                นิ้วก้อย

                            ข้อนิ้วพระหัตถ์, พระองคุลีบัพ                                                                ข้อนิ้วมือ

                           พระมุฐิ กำพระหัตถ์                                                                     กำมือ กำหมัด กำปั้น

                           พระนขา, พระกรชะ                                                                                     เล็บ

                           พระอุระ, พระทรวง                                                                                      อก

                          พระหทัย, พระกมล                                                                                   หัวใจ
                
                          พระถัน, พระเต้า, พระปโยธร                                                                    เต้านม

                          ยอดพระถัน, พระจูจุกะ                                                                               หัวนม

                          พระกษิรธารา                                                                                               น้ำนม

                          พระครรโภทร, พระคัพโภทร                                                                 มีครรภ์ มีท้อง